آیا در قرآن آیه اى دال بر این مطلب وجود دارد که در میان امت اسلامى کسى نزول وحى بر پیغمبر(صلى الله علیه وآله)را درک کرده است؟ آیا تا به حال به چنین آیه اى برخورد کرده اید؟ چند آیه از قرآن درباره کسى است که بر رسالت پیغمبر(صلى الله علیه وآله) در کنار گواهى خدا، شهادت مى دهد. در یکى از این آیات به این مطلب نیز اشاره دارد که این شاهد، دنباله رو و تالى تلو پیغمبر(صلى الله علیه وآله)است:
أَ فَمَنْ کانَ عَلى بَیِّنَة مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ؛(هود (11)، 17.) آیا کسى که از جانب پروردگارش بر حجتى روشن است و شاهدى از [خویشان [وى پیرو او است [دروغ مى بافد]؟
آیه فوق یکى از آیاتى است که در «غایة المرام» مرحوم بحرانى ـ که ذکر آن گذشت ـ نیز نقل شده و از مواردى است که تعداد روایات اهل سنّت در ذیل آن بیش از روایات شیعه است. در این آیه از کسى سخن گفته مى شود که از طرف خدا داراى بیّنه و دلیل روشن است؛ خدا براى او راه روشنى قرار داده و او به آن راه مسلط است و به دنبال وى کسى مى آید که شاهد او و از خود او است؛وَ یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ، تالى و دنباله رو او است. به عبارت دیگر اشاره دارد به این که بعد از پیامبر، ولایت امر به او مى رسد. البته فعلا در این جا نمى خواهیم با این آیه بر امامت استدلال کنیم.
در ذیل این آیه 23 روایت از طرق اهل سنّت نقل شده، مبنى بر این که «شاهد» مورد اشاره در این آیه امیرالمؤمنین على بن ابى طالب(علیه السلام) است، و این در حالى است که از طریق شیعه 11 روایت به این مضمون نقل شده است. البته در مورد این که چرا تعداد روایات شیعه کمتر است، مى توان احتمالاتى از قبیل تقیه نمودن شیعیان و یا از بین رفتن و سوزانده شدن متون اصلى روایى شیعه در عصرهاى پیشین را مطرح کرد.
اما چرا در این آیه نفرموده است «یتلوه اخوه» یا «یتلوه ابن عمه» و یا «یتلوه رجلٌ منه» بلکه مى فرماید «یتلوه شاهدٌ منه»؟ چرا مى گوید کسى که از خانواده او است شاهد رسالت است؟!
نباید تصور کرد که این شهادت از قبیل شهادتى است که من و شما بر زبان جارى مى کنیم و مى گوییم «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه(صلى الله علیه وآله)»؛ چرا که چنین شهادتى اختصاص به یک نفر ندارد تا آیه بفرماید «یتلوه شاهدٌ»، و آن شاهد هم از خود او و داراى قرابت و ارتباط نزدیک با او و «مِنْهُ» باشد. از این رو شهادت مورد اشاره در این آیه قطعاً با شهادتى که من و شما بر زبان جارى مى کنیم تفاوت دارد. این شهادت باید شهادت کسى باشد که گفت: من «ریح النبوة» را استشمام مى کردم،(نهج البلاغه، ترجمه و شرح فیض الاسلام، خطبه 234 (مشهور به خطبه قاصعه).) صداى وحى را مى شنیدم و فرشته وحى را مى دیدم، و پیغمبر(صلى الله علیه وآله) در مورد او فرمود: اِنَّکَ تَسْمَعُ ما أَسْمَعُ وَ تَرى ما أَرى.(1)
هم چنین اگر مقصود از شهادت در این آیه «ایمان» باشد، این اشکال پیش مى آید که غیر از امیرالمؤمنین(علیه السلام) مؤمنان دیگرى نیز بودند. حتى اگر ابتداى رسالت را هم در نظر بگیریم غیر از امیرالمؤمنین(علیه السلام)حضرت خدیجه(علیها السلام)هم بود. از این رو اگر مقصود ایمان بود، کلمه شاهد را به صورت جمع (شاهدان) مى آورد نه به صورت مفرد(شاهد).
بدین روى باید بگوییم منظور از شهادت در این آیه شهادتى است که مبتنى بر «درک عینى» باشد. براى آن که مشخص شود چه کسى قادر بر اداى چنین شهادتى است، مى فرماید این شاهد از خود او است: «شاهِدٌ مِنْهُ». کسانى که از اقوام، خانواده ها، قبیله و عشیره دیگرى هستند «شاهدٌ منه» بر آنها اطلاق نمى شود. هم چنین از اهل بیت پیغمبر(صلى الله علیه وآله) نیز کسى ادعا نکرده است که این شاهد من هستم؛ هیچ کس غیر از حضرت على بن ابى طالب(علیه السلام)چنین ادعایى نکرده است. در هیچ روایتى نیز نقل نشده که منظور از این شاهد که از اهل بیت پیغمبر(صلى الله علیه وآله) است، کسى غیر از حضرت على(علیه السلام)باشد. از این رو مراد از «شاهد منه» در این آیه قطعاً امیرالمؤمنین على(علیه السلام) است و این فضیلت تنها اختصاص به آن حضرت دارد.
